ENDÜSTRİDE DİJİTALLEŞME
Endüstri nedir?
Ham maddeleri işlemek ve enerji kaynakları oluşturmak için kullanılan yöntemlerin ve araçların bütününe endüstri denir.
Sanayi nedir?
Ham maddelerin veya yarı işlenmiş maddelerin kullanıma hazır hale getirilmesine sanayi denir.
- Sermaye
- Enerji
- Ham madde
- Ulaşım
- Pazarlama
- İş gücü ve teknik eleman
- Teknoloji
Bir yerde sanayi tesislerinin kurulup gelişmesi için etkili olan faktörlerdir.
Günümüzde teknoloji de sanayide üretim maliyetinin azaltılması ve rekabet şansının arttırılması amacıyla etkin şekilde kullanılmaktadır.
Endüstrinin 1.0’dan 5.0’a tarihsel gelişimi
Endüstri 1.0
Su ve buhar gücüyle çalışan mekanik üretim tesislerinin devreye girişi ile başladı.
1784’te ilk endüstriyel dokuma tezgâhı kuruldu.
Endüstri 2.0
ş bölümüne dayalı, elektrik enerjisiyle seri üretimin devreye girişi ile başladı.
1870’te Cincinnati-ABD mezbahalarındaki ilk üretim hattı devreye alındı.
Endüstri 3.0
İmalatın otomasyonu, imalat hatlarında elektronik, otomasyon ve bilgi teknolojilerinin devreye girişiyle başladı.
1969’da MODICON 084 isimli ilk PLC (Programlanabilir Mantıksal Denetleyici) üretimi yapıldı.
Endüstri 4.0
2011 Hannover fuarında Almanya tarafından imalat sanayiinde bilgi teknolojilerinin en üst düzeyde kullanılmasını ve dolayısıyla üretimin yüksek teknolojiyle donatılmasını amaçlayan bir sanayi stratejisi olarak duyuruldu.
Siber, fiziksel sistemler devreye girdi.
Nesnelerin İnterneti (Internet of Things-IoT) hayatımızın parçası oldu.
Endüstri 5.0 (Toplum 5.0)
Toplum odaklı insansız teknolojilerin kullanımı.
2017’de CeBIT Fuarı’nda Japonya tarafından, “Teknoloji toplumlar tarafından bir tehdit olarak algılanmamalı, bir yardımcı olarak düşünülmeli” notu ile süper akıllı toplum felsefesi açıklandı.
Sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş 1969’da Endüstri 3.0 ile başladı, zaman içinde aşağıdaki dönüşümler ortaya çıktı.
- Maddi sermayenin yanında insan ve bilgi sermayesi önem kazandı,
- Üretimde makineleşme etkisine bilgisayar teknolojisinin gücü eklendi,
- Kol gücüne beyin gücü eklendi,
- Sanayi mallarının ve hizmetlerinin üretimi yanında bilgi ve teknolojinin üretimi de önem kazandı,
- Geleneksel fabrikalar ile birlikte bilgi ağları ve veri bankaları önem kazandı,
- Çok sayıda istihdam az sayıda ancak nitelikli istihdama dönüştü,
- Üretim faktörleri; emek, doğa, sermaye ve girişimci iken bunlara teknik bilgi, teknoloji kullanım seviyesi ve bilgiye kolay erişim eklendi,
- Fizik, kimya bilimlerinin yanına bilişim mühendisliği, yapay zekâ, moleküler biyoloji, çevresel bilimler, elektronik ve disiplinler arası yönetim vb. eklendi.
Bu dönüşüme gerçek bilgilerin, fiziksel bir yere bağlı olmayan bir biçimde sunulması olarak tanımlayabileceğimiz dijitalleşme eklenince, Endüstri 4.0 felsefesi hayata geçirilmeye başlandı.
Endüstri 4.0 bileşenleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
- Simülasyon
- Sistem Entegrasyonu
- Nesnelerin İnterneti
- Büyük Veri ve Analizi
- Yapay Zekâ
- Bulut Bilişim
SaaS: Servis olarak yazılım
PaaS: Servis olarak platform
IaaS: Servis olarak altyapı
- Artırılmış Gerçeklik (AR): Cihazların cisim tanıma özelliği kullanılarak, sanal nesnelerin gerçek görüntülerin üzerine bindirilmesi.
- 3 Boyutlu Yazıcılar
- Siber Güvenlik
- Robot Teknolojileri
- Biyoteknoloji
- Nanoteknoloji
Üretimde Endüstri 4.0 felsefesinin benimsenmesi ile sağlanacak avantajlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
- Sistemin izlenmesinin ve arıza teşhisinin kolaylaştırılması,
- Sistemlerin ve bileşenlerinin otonom farkındalık kazanması,
- Sistemlerin çevre dostu olması,
- Sistemlerin kaynak tasarrufu prensibi ile kurulması ve sürdürülebilir olması,
- Daha yüksek verimliliğin sağlanması,
- Üretimde esnekliğin arttırılması,
- Maliyetin azaltılması,
- Yeni hizmet ve iş modellerinin geliştirilmesi.
Endüstri 5.0’ın Toplum 5.0 olarak sunulmasının ardında toplum için teknoloji yaklaşımı var. Endüstri 5.0 felsefesi, insansız hava araçları, yapay zekâyla çalışan otonom sistemler, insansı robotlar vb. bir tehdit değil, insan hayatını kolaylaştıran bir gelişme gibi görüyor ve aşağıdaki hedeflere ulaşmayı hedefliyor;
- Yaşlanan dünya nüfusuna karşı çözümler geliştirmek,
- Sanal dünya ile gerçek dünyanın beraber işler hale getirilmesi,
- Nesnelerin İnterneti’nden toplumun çıkarları gözetilerek faydalanılması,
- Çevre kirliliği ve doğal afetler için çözüm yolları üretilmesi.
Ancak bu hedeflere ulaşmak için aşağıdaki engelleri aşmak gerekiyor;
- Hukuk sistemindeki engeller,
- Nesnelerin dijitalleşmesindeki yetersizlikler,
- Kalifiye personel eksikliği,
- Sosyo-politik önyargılar,
- Toplumsal direnç
Dijital dönüşüm geleneksel yapıların temellerini radikal ve geri döndürülemez bir şekilde değiştirmek anlamına gelen uzun bir süreç.
Dijital dönüşümü gerçekleştirmek için öncelikle yönetim iradesi ve desteği; daha sonra da şirketin tüm süreçlerinin, yani ürün, pazarlama, müşteri ilişkileri, AR-GE, satın alma, insan kaynakları, yönetim, yönetişim, liderlik, veri toplama, çevre ile ilgili birimlerin dönüşümünü gerektiriyor.
Dijital dönüşüm, yeni koşullara ve beklentilere uyum sağlamayı ve çevikliği gerektirdiğinden, en başarılı organizasyonlar dahi dönüşümünü tam olarak tamamlamakta zorluk çekiyor.
Dijital dönüşüm süreci kolay değildir;
- Tek ve hazır paket çözümü bulunmamaktadır.
- Çözümün ne olduğu hakkında net bir cevap bulunmamaktadır.
- Teknoloji hızlı bir şekilde değişmektedir ancak alışkanlıkları değiştirmek oldukça zordur.
- Dijital dönüşüm çok farklı unsurları (insan, süreç ve teknoloji) birlikte dönüştürmeyi ve yönetmeyi gerektirmektedir.
- İş, işlemler ve rakipler beklememektedir.
- Dijital dönüşüm süreklidir.
- Dijital dönüşüm geçmiş, bugün ve geleceği aynı anda düşünmeyi gerektirmektedir.
Endüstri devrimlerinin tarihçesini ve Endüstri 4.0 ve Toplum 5.0 kavramlarını özetlemeye çalıştığım yazımı değerli sanayicilerimize birkaç konuda öneride bulunarak tamamlamak istiyorum.
- Covid-19 süreci alışkanlıklarımızı ve iş yapış biçimimizi değiştirdi. Gösterdi ki dijital dönüşüm keyfe keder bir iş değil zorunluluktur! Dünya değişiyor, endüstrideki değerler ve kavramlar değişiyor. Dünya ile rekabet edebilmek için Türk sanayicisinin hiç vakit kaybetmeden işletmesini bu güne kadar getiren geleneksel yöntemlerini dönüştürmesi gerekiyor. Başlamak bitirmenin yarısıdır, dijital dönüşüme henüz başlamadıysanız bir an önce organize olun.
- Dijitalleşme süreci kolay olmayan uzun bir yolculuk, asla çıktığınız yoldan dönmeyin.
- Dijital dönüşüm çalışmalarına imkânlarınız nispetinde başlayacak ve yıllar süren bir uğraşı içinde olacaksınız. Değişik çözüm ortakları ile değişik projeler yapacaksınız. Dijital dönüşüm çalışmalarını koordine edecek, bilgili, bilgi teknolojilerine hakim, dil bilen, insan ilişkileri kuvvetli Bilgi Teknolojileri yöneticiniz yoksa, bulmaya çalışın ve işe alın. Asla sıradan biri ile çalışmayın gerekirse profesyonel destek alın, yönetim riski almayın.
- Bulut teknolojilerini kullanın, bu size maliyet avantajı ve dijital sistemleri yönetim kolaylığı sağlayacaktır.
- Dijitalleşme sürecinde yol arkadaşlarınız önemli. İşinizi kendi işiniz gibi benimseyecek doğru çözüm ortakları ile çalışın. Başarısız projeler için harcanacak zaman ve kaynağın telafisi yok.
İAYOSB (İstanbul Anadolu Yakası Organize Sanayi Bölgesi)
